بررسی و تحلیل تاثیر تجانس دیدگاه عاملیت و خادمیت مدیر عامل و هیأت مدیره بر بروز رفتار شهروندی سازمانی

در محیط رقابتی کسب و کارهای امروزی نقش مدیران و رهبران سازمان و نوع روابط آنان با کارکنان به منظور دست یابی به بهبود عملکرد و اثربخشی سازمانی از اهیمت خاصی برخوداراست. بطوریکه نظریه های رهبری بر بکارگیری سبک های مختلف رهبری از سوی مدیران عالی و تاثیر آنها بر رفتارهای کارکنان تاکید نموده اند. از جمله نظریاتی که بر اهمیت چگونگی برقراری روابط با سایر اعضای سازمان و تاثیرات مثبت و منفی آن بر محیط سازمانی و ایجاد انگیزه در کارکنان صحه می-گذارد، نظریه های عاملیت و خادمیت است. براساس نظریه عاملیت مدیران و هیأت مدیره ای که در سازمان رفتار آنها مبتنی بر روابط عاملیت است، بیشتر به دنبال کنترل هزینه ها و نظارت انسانها هستند و تمایل کمتری نسبت به مشارکت و همکاری سازمانی دارند. در چنین محیط سازمانی برای کارکنان بکارگیری نمادهای کنترلی و نظارتی به معنای بی اعتمادی و عدم اطمینان است که در نهایت منجر به کاهش انگیزه افراد برای مشارکت و همکاری در فعالیتهای سازمانی می گردد. از طرفی براساس نظریه خادمیت مدیران و هیأت مدیره خادم به دنبال همکاری و معاونت با انسانها می باشند، بطوریکه روابط مبتنی بر دیدگاه خادمیت از طریق تحت تاثیر قرار دادن انگیزش و تعهد کارکنان، تاکید بر اعتماد و اطمینان و کاهش سازوکارهای کنترلی و نظارتی، محیط سازمانی مناسبی را برای مشارکت و همکاری در سازمان فراهم نموده و زمینه را برای بروز رفتارهای فرانقش از سوی کارکنان مساعد می کند. از اینرو این مطالعه با مبنا قراردادن نظریه های عاملیت و خادمیت، به بررسی تاثیر میزان تجانس دیدگاه عاملیت و خادمیت مدیرعامل و هیأت مدیره بر بروز رفتار شهروندی سازمانی کارکنان پرداخته است. این مطالعه در بین بیست شرکت که در زمینه صنایع غذایی فعالیت داشته اند انجام شده است. پس از تعیین میزان رفتار شهروندی سازمانی کارکنان و نوع دیدگاه مدیر عامل و هیأت مدیره در هر شرکت، شرکت های مورد مطالعه در سه گروه «عامل-عامل، عامل-خادم و بالعکس و خادم-خادم» دسته بندی شده اند. در نهایت با تعیین معنی داری اختلاف میانگین رفتار شهروندی سه گروه و آزمون مقایسه چندگانه میانگینهای سه گروه، مشخص گردید که رفتار شهروندی سازمانی در شرکت هایی که مدیر عامل و هیأت مدیره آن دارای روابط خادم-خادم بوده اند نسبت به شرکتهایی که مدیر عامل و هیأت مدیره آن دارای دیدگاه عامل-عامل، عامل-خادم و بالعکس بوده اند بالاتر بوده است که مبین تاثیر مثبت روابط خادمیت و تاثیر منفی روابط عاملیت بر بروز رفتار شهروندی سازمانی کارکنان است.